Oszustwo Ponzi Scheme w sektorze kryptowalut

Kryptowaluty są coraz popularniejszą opcją inwestycyjną, a wiele osób dostrzega potencjał wysokich zwrotów z inwestycji. Jednak wraz z rozwojem cyfrowych walut, wzrosła również liczba oszustw z nimi związanych. Istnieje wiele rodzajów oszustw związanych z kryptowalutami, takich jak fałszywe ICO, schematy Ponziego, oszustwa phishingowe, oszustwa złośliwego oprogramowania oraz manipulacje rynkiem. Każde z tych oszustw ma na celu wprowadzenie ludzi w błąd, aby przesłali swoje pieniądze lub kryptowaluty oszustom. W poniższym artykule skupię się na schemacie Ponziego. 

Schemat Ponziego w praktyce 

Schemat Ponziego to oszustwo inwestycyjne, w którym istniejący inwestorzy są opłacani z pieniędzy zebranych od nowych inwestorów. Organizatorzy schematów Ponziego obiecują inwestowanie i generowanie wysokich zwrotów, przy małym lub zerowym ryzyku. Oszuści jednak nie inwestują zebranych pieniędzy. Zamiast tego wykorzystują je do wypłacania tym, którzy zainwestowali wcześniej i mogą zatrzymać część dla siebie. Schemat Ponziego charakteryzuje się niewielkimi lub żadnymi rzeczywistymi dochodami, ponieważ wymaga stałego napływu nowych pieniędzy, aby przetrwać. Gdy staje się trudne pozyskanie nowych inwestorów lub gdy duże grupy istniejących inwestorów wypłacają swoje środki, schemat się załamuje. 

Jednym z największych oszustw związanych z kryptowalutami w historii było OneCoin, założone przez Karla Sebastiana Greenwooda i Ruje Ignatovą, znaną jako ,,Cryptoquee”. Stworzyli oni OneCoin, który działał jako sieć MLM (marketingu wielopoziomowego). MLM oznacza wielopoziomowy marketing, znany również jako marketing sieciowy lub sprzedaż bezpośrednia. To model biznesowy polegający na wykorzystywaniu sieci niezależnych dystrybutorów do marketingu i sprzedaży produktów lub usług. Główną cechą MLM jest wielopoziomowa struktura siły sprzedażowej, gdzie dystrybutorzy otrzymują prowizję nie tylko od własnej sprzedaży, ale także od sprzedaży dokonywanej przez dystrybutorów, których rekrutują i wprowadzają do sieci. W ramach tej sieci członkowie otrzymywali prowizje za rekrutowanie innych osób do zakupu pakietów kryptowalut. Ta struktura MLM przyczyniła się do szybkiego wzrostu sieci członków OneCoin. Taki schemat Ponziego obiecywał wysokie zwroty z inwestycji w cyfrową walutę, która nie istniała i zachęcał inwestorów do rekrutowania kolejnych osób do inwestycji w ten schemat. W chwili jego upadku, inwestorzy stracili miliardy dolarów. 

Innym interesującym schematem Ponziego był Dekado Coin. Oszustwo Dekado Coin, stworzone przez Divyesh Darji, Ranjeeta Saxenę i ich partnerów, zostało wprowadzone na rynek z chwytliwym hasłem: ,,Ktokolwiek mówi, że nie ma czegoś takiego jak zarabianie darmowych bitcoinów, jest w błędzie”. Rzeczywiście, Dekado było wyjątkowym przypadkiem, ponieważ poprzez niego udało się oszukać ludzi dwukrotnie. 

Jak zwykle, twórcy obiecywali miesięczne zwroty na poziomie 40-70% w przypadku Dekado Coin. Jednakże, gdy pojawiła się globalna baza użytkowników, zwłaszcza z Indii, Indonezji, Holandii i kontynentu afrykańskiego, strona internetowa przestała działać. Ludzie nie mieli już dostępu do swoich kont na stronie Dekado.io. Te oszustwa dotknęły rynek cyfrowych aktywów. 

Stracone miliardy, czyli Schemat Ponziego krok po kroku 

Kiedy schemat Ponziego zbliża się do momentu ujawnienia lub załamania, twórca może stosować różne taktyki, takie jak: 

- zniknięcie z pieniędzmi; 

- przeniesienie inwestorów do nowej lub istniejącej jednostki-przechowalni, która ostatecznie likwiduje się; 

- utworzenie nowego zarządu, w którym może znaleźć się twórca lub wybrana grupa inwestorów; 

- sprzedaż biznesu; 

- zaspokojenie skarg inwestorów przez ich zwrot pieniędzy; 

-próba wpływania, manipulowania i przekierowywania jakiegokolwiek dochodzenia regulacyjnego dotyczącego schematu, w celu zdobycia lojalności inwestorów. 

W liczbach przedstawia się to następująco. W 2019 roku odkryto co najmniej 60 schematów Ponziego, w których zaangażowano ponad 3 miliardy dolarów środków inwestorów. W kolejnym roku, ze względu na Covid-19, liczba odkrytych schematów Ponziego znacząco spadła. W 2021 roku odkryto tylko 34 schematy Ponziego. Niestety liczba ta wzrosła ponownie w 2022 roku, kiedy to odkryto 57 schematów. Oznacza to niemal 70% wzrost w porównaniu do 34 odkrytych schematów w 2021 roku. Całkowita wartość wszystkich 57 schematów wyniosła 5,3 miliarda dolarów środków inwestorów. Intrygujący wniosek z danych pokazuje, że ponad 25% ujawnionych schematów Ponziego było ściśle związanych z kryptowalutami, a wiele z nich promowało rzekomo wysokie zwroty z handlu cyfrowymi aktywami. Nie jest zaskakujące, że te schematy często miały zasięg globalny i dotyczyły znacznych sum pieniędzy. Faktycznie, pomimo stanowienia tylko około jednej czwartej zidentyfikowanych schematów w 2022 roku, łączne środki zagrożone w tych schematach, związanych z kryptowalutami, wynosiły niemal 3 miliardy dolarów co równa się ponad połowie z 5 miliardów, a na które składa się ,,tylko” 57 zdemaskowanych schematów. Biorąc pod uwagę spadek cen kryptowalut od połowy 2022 roku i trwający nadzór regulacyjny, można przypuszczać, że ten trend będzie prawdopodobnie utrzymywał się również w 2023 roku. 

Taktyki przestępców 

Zauważono niepokojący wzorzec polegający na wykorzystaniu aktywów kryptowalutowych w kilku podejrzanych oszustwach, które ujawniono w pierwszej połowie 2022 roku. Odkryto co najmniej pięć różnych schematów, które były powiązane lub oparte na aktywach kryptowalutowych i obejmowały działania związane z, rzekomo, fałszywymi giełdami, platformami wydobywczymi, handlem i funduszami inwestycyjnymi. W miarę jak całkowita kapitalizacja rynku kryptowalut spadła z ponad dwóch bilionów dolarów w styczniu 2022 roku do około 800 miliardów dolarów w listopadzie, regulacje intensyfikowały swoje działania w stosunku do kryptowalut i aktywów cyfrowych, które napotkały znaczne trudności. 

Schematy Ponziego mają cechy wspólne: 

- wysokie zwroty przy niewielkim lub zerowym ryzyku – każda inwestycja niesie pewien stopień ryzyka, a inwestycje przynoszące wyższe zwroty zwykle wiążą się z większym ryzykiem. Jeśli istnieją ,,gwarantowane” możliwości inwestycyjne, istnieje duże prawdopodobieństwo, że to oszustwo; 

- nadmiernie stabilne zwroty – inwestycje zazwyczaj podlegają wahaniom w czasie. Powinniśmy być sceptyczni wobec inwestycji, które regularnie generują pozytywne zwroty bez względu na ogólne warunki rynkowe; 

- niezarejestrowane inwestycje – schematy Ponziego zwykle obejmują inwestycje, które nie są zarejestrowane w SEC lub u regulatorów stanowych. Rejestracja jest ważna, ponieważ umożliwia inwestorom dostęp do informacji na temat zarządzania firmą, produktami, usługami oraz finansami; 

- nieuprawnieni sprzedawcy – federalne i stanowe przepisy dotyczące papierów wartościowych wymagają, aby profesjonaliści inwestycyjni i firmy były licencjonowane lub zarejestrowane. Większość schematów Ponziego obejmuje osoby nieposiadające licencji lub niezarejestrowane firmy; 

- tajemnicze, skomplikowane strategie – unikaj inwestycji, jeśli ich nie rozumiesz lub nie możesz uzyskać pełnych informacji na ich temat; 

- problemy z dokumentacją – błędy w wyciągach z konta mogą świadczyć o tym, że środki nie są inwestowane zgodnie z obietnicami; 

- trudności z otrzymywaniem płatności – należy być podejrzliwym, jeśli nie otrzymuje się płatności lub ma się trudności z wypłatą środków. Promotorzy schematów Ponziego czasami próbują powstrzymać uczestników przed wypłacaniem środków, oferując jeszcze wyższe zwroty, aby zatrzymać ich udział w schemacie. 

Jak bronić się przed oszustwem? 

Podsumowując, schematy Ponziego nadal stanowią powracającą plagę w naszym społeczeństwie, zwodząc niewinne osoby obietnicami nadzwyczajnych zysków z inwestycji. Te przestępcze działania wykorzystują ludzką chciwość, zaufanie i przyciąganie szybkiego bogactwa, pozostawiając za sobą szlak zniszczenia. Jak widzieliśmy na przestrzeni historii, od Charlesa Ponziego po współczesnych sprawców, pokusa związana z zyskiem finansowym może oślepić nawet najbardziej ostrożne jednostki. 

Jednakże, ważne jest aby pamiętać, że świadomość i edukacja stanowią nasze najpotężniejsze narzędzia przeciwko tym zwodniczym schematom. Poprzez zrozumienie sygnałów ostrzegawczych, zadawanie krytycznych pytań i przeprowadzanie należytej staranności, możemy chronić siebie i naszych bliskich przed staniem się ofiarami takich oszustw. Organizacje regulacyjne, agencje ścigania i instytucje finansowe muszą kontynuować swoje wysiłki w celu zwalczania schematów Ponziego i doprowadzania sprawców przed wymiar sprawiedliwości. 

Ponadto, społeczeństwo jako całość musi pielęgnować kulturę finansowej edukacji i etycznego inwestowania. Nauczanie jednostek zasad solidnego zarządzania finansowego, oceny ryzyka i legalnych możliwości inwestycyjnych, może pomóc w budowaniu odporności na fałszywe obietnice schematów Ponziego. 

Ostatecznie, wyeliminowanie schematów Ponziego wymaga wspólnych wysiłków wszystkich zainteresowanych stron. Poprzez współpracę w zakresie edukacji, regulacji i egzekwowania przepisów, możemy stworzyć społeczeństwo lepiej przygotowane do identyfikacji i unikania tych fałszywych schematów. Dążmy do ochrony osób narażonych, wzmacniania naszych systemów finansowych i zapewnienia, że obietnica dobrobytu nie stanie się narzędziem wykorzystywania. Tylko poprzez wspólną czujność i niezachwiane dążenie do uczciwości możemy mieć nadzieję na zminimalizowanie skutków schematów Ponziego i budowanie bardziej bezpiecznego i godnego zaufania krajobrazu finansowego dla przyszłych pokoleń.